Мал жандыктардан адамга жуккан коркунучтуу илдеттердин бири – эхинококкоз. Андан айыгуу көп акча каражатын гана талап кылбастан, татаал процедуралардан турат. Мал чарбачылыгын жүргүзүүдө жана ит, мышык багууда эхинококкозду жугузуп алуудан этият болуу зарыл.
1. Эхинококкоз кандай оору жана кимдер ооруйт?
Эхинококкоз — боордо, өпкөдө жана башка органда мителик кылуучу эхинококк личинкасы пайда кылган оору.
Эхинококкоз менен негизинен кишилер жана үй жандыктары ооруйт. Жалпысынан эхинококк ит, уй, кой, төө, мышык, бөрү, чөө, түлкү жана башка жаныбарлардын ичегисинде мителик кылып, мите ичегиде өсүп жетилет. Андан соң, денесинин бөлүкчөсү жумурткалар менен кошо үзүлүп, заң менен айлана-чөйрөгө бөлүнөт. Бөлүнүп чыккан заң тегерегиндеги чөп, бакча, буюмдарды жана башкалар булгайт. Ошондой эле анын көп жумурткалары ылаңдуу иттин жүнүнө жабышып жашайт.
2. Эхинококк кантип жугат?
Эхинококк жумурткалары ар түрдүү шартка туруштук берип, чыдамдуу келет. Мындан улам, ал айлана-чөйрөдө бир нече айга чейин сакталат да, адамга жана малга оору пайда кылуу коркунучун туудурат. Көбүнчө балдар ит менен ойногондо, митени жугузуп алышат. Оору мындан сырткары ылаңдуу койдун жүнүн кыркканда, митенин жумурткалары менен булганган тамак-ашты жегенде жугат.
3. Оору кантип пайда болот?
Тамак менен кирген мите жумурткалары ичегиден канга, кан аркылуу боор, өпкөгө, мээге өтүп личинкага айланат. Ал акырындык менен өсүп, андан ыйлаакча калыбына келет. Ыйлаакчалар жайгашкан органдар жабыркап, алардын көлөмү, функциясы өзгөрүлүп, оору пайда болот.
4. Мал жандыктарда ылаңдын белгилери билинеби?
Уйларда өпкө катуу жабыркаган учурда узакка созулган дем алуу жана кургак жөтөл байкалат. Бирок, ылаңдын баштапкы мезгилинде белгилер ачык билине бербейт. Бул ылаңда бодо малдарга караганда койлор абдан сезимтал болуп салыштырмалуу көбүрөөк өлүшөт. Ылаңдаган койлордун табити жок болуп, жүндөрү түшө баштайт. Ошондой эле малга мүнөздүү жөтөл байкалат.
5. Адамда оорунун белгилери кандай болот?
Эхинококкоздун белгилери алардын жайгашкан жерине, көлөмүнө, санына жараша болот. Боордун эхинококк ыйлаакчасы акырындык менен өскөндүктөн көпкө чейин кишилер өзүнүн ооруганын сезбей жүрө беришет. Ыйлаакча чоңойгон кезде гана боорду чоңойтуп жиберет. Ушул мезгилде оң кабырганын, чемирчектин алды ооруйт. Боор чоңоюп, айрым убакта киндикке, андан ылдый түшүп кетиши мүмкүн. Кээде ыйлаакча боордун ылдыйкы капталында жайгашкан мезгилде, ичтеги шишик колго урунушу мүмкүн. Ушул мезгилде оорулуунун тамакка табити тартпай, алсырап, арыктап кетиши ыктымал. Боор эхинококкозун башка оорулардан айырмалап билүү өтө зарыл.
Кээде эхинококк ыйлаакчасынын өт жолдорун кысуусунан оорулуу саргарып кетиши да мүмкүн. Айрым убактарда эхинококк ыйлаакчасына микробдун кирип кетишинен ал ириңдейт. Мындай учурда адамдын абалы начарлап, дене ууланат, оорулуунун температурасы көтөрүлөт. Өз убагында операция жасабаса эхинококк ыйлаакчасы жарылып, өлүм коркунучу туулат. Мында ич өтө катуу, кол тийгизбей ооруйт, көңүлү караңгылап, өңдөн азат.
Эхинококк ыйлаакчалары боордо эле өспөстөн, кээде бир эле убакытта өпкөдө, көк боордо, ичегилерде, карында жана башкалар болушу мүмкүн. Өпкөнүн эхинококкозунда эхинококк ыйлаакчасы боордукунан тез өсөт. Бир-эки жылдын ичинде эле чоңоюп кетет. Өпкө эхинококкозунда алгачкы убакта анчейин деле белгиси байкалбайт. Кээде анча-мынча жөтөл болушу мүмкүн. Ыйлаакча чоңойгон сайын өпкөнү кысып, оорулуу жөтөлөт, кээде кан аралаш какырат. Оорулуунун дем алуусу начарлап басканда, оор жумуш аткарганда демигет. Ыйлаакча жайгашкан өпкөдө оору пайда болот.
Жаш балдардын денесинин температурасы көтөрүлүп, жөтөлөт, ынтыгат. Өпкө эхинококкозу абдан чоңоюп кеткен убакта өпкөнү иштен чыгарып, оорулуунун абалын начарлатат. Дарылоодо жалгыз гана хирургиялык ыкма колдонулат.
6. Ооруну алдын алуу эрежелери кандай?
Оорунун алдын алуу үчүн үй жаныбарларды багууда ветеринариялык эрежелерди туура сактап, өздүк гигиенага көңүл буруу керек. Ылаңдаган малдын боорун, өпкөсүн итке бербей, жерге терең көөмүп салуу сунуш кылынат.
Малдын башка ылаңдары туурасында да окуңуз!
Жылкылардын ринопневмониясы канчалык кооптуу?
Загрузка ...