Айрым адамдардын тобу COVID-19 оорусунан улам олуттуу ооруга чалдыгуу тобокелине көбүрөөк кабылышат. Улгайган адамдар, айрыкча 65 жаштан жогору адамдар, кант диабети, жүрөк оорулары же кан басымы сыяктуу негизги медициналык оорулары бар адамдар, иммундук системасы бузулган адамдар, мисалы ВИЧ менен ооругандар, астма менен ооруган адамдар.
Бул кооптуу топтогу адамдар үйдө калуу жана башкалар менен тыгыз байланышуудан алыс болуу үчүн көбүрөөк кам көрүшү керек. Бирок тилекке каршы айылда аш тойдон калбай эл көп топтолгон жерде жүрүшкөндөрү өкүндүрөт. Жогорудагы суроолорго Жаңы-Жер айылдык ооруканасынын 40 жылдык эмгек стажысы бар дарыгери Шайыргүл Тезекова жооп берди.
Эгерде COVID-19 илдети байкалса эмне кылуу керек?
«Эгерде адамда COVID-19 оорусунун белгилери байкалса, анда өзүн изоляциялашы керек. Бул үйдө отуруу жана башка бирөөлөр менен байланышуудан алыс болуу, тамак-аш сатып алууда же медициналык жардамга кайрылууда, эл көп чогулган жерлерге барбоо.
Эгер COVID-19 белгилери бар адам мажбурлуктан сыртка чыгышы керек болсо же үйдө башкалардын жанында болушу керек болсо, анда вирустун жайылышын алдын алуу үчүн бет кап кийиши керек.»
Дарыгерге качан көрүнүү керек?
«Дене табы көтөрүлүп, жөтөлүп, дем алуусу начарлап калса, адам доктурга кайрылышы керек. Жеке өзү бараардан мурун, алдын-ала сүйлөшүү керек. Бул саламаттыкты сактоо кызматкерлерине вирустун жайылышына жол бербөөгө жардам берет. COVID-19тун алгачкы белгилери: кургак жөтөл, ысытма, дем алуу начарласа сөзсүз тез жардамга чалуу зарыл.
Оорунун белгилери вирустун таасиринен 2-14 күндөн кийин пайда болушу мүмкүн. Кээ бир адамдар башка белгилерге дуушар болушу мүмкүн, мисалы: тамак оору, баш оору, ич өтүү, булчуң оорусу, чыйрыгуу, даамдын же жыттын жоготуусу.
Кээ бир адамдарда акырындык менен күчөп кетиши мүмкүн болгон жеңил симптомдор болушу мүмкүн. Башка жагынан алганда, ал адамда вирус болушу мүмкүн, бирок өзүн жакшы сезет жана эч кандай белгилери байкалбайт.
COVID-19 белгилери башка респиратордук шарттарга окшош болушу мүмкүн, мисалы, суук тийүү, суук тийүү жана сезондук аллергия.
COVID-19тун суук тийүүдөн жана суук чайкоодон айырмаланган айырмачылыгы, ал дем алуу жетишсиздигине алып келет, бирок башка белгилери жок.»
Катуу белгилер пайда болгондо, адам тезинен медициналык жардамга кайрылышы керек. Ошондой эле, алар медициналык камсыздоочуга COVID-19 болушу мүмкүн экендиги жөнүндө айтуу керек. Колду тез-тез жуу, аралыкты сактоо жана ооруп калганда өзүн изоляциялоо сыяктуу кадамдар адамдардын өзүн жана башкаларды коргоосуна жардам берет.
Жаңы келген вакциналар тууралуу дарыгерлер кеңеш берет
Турсун Омуралиева