Ала-качып турмуш куруудан бир гана аял эмес, эркек дагы зыян тартышы мүмкүн

Кыргызстандыктар көп жылдардан бери “Ала качуу” — деген көрүнүш менен күрөшүп келет. Адистер мындай жол адамдарды бактысыз кылып, анда туруктуу үй-бүлө куруу мүмкүн эмес экенин айтышат.

Талас районунун 31 жаштагы тургуну Ратбек Аязбеков учурда үй-бүлө кура элек. Ал коом тараптан жашына карап үйлөнбөгөнү үчүн сынга кабылып келгенин айтат:

“Калп айтпасам качан үйлөнөсүң деген суроону күнүгө угам. Мага тиешеси бар, жок адамдын баары учурашкандан кийин сөзсүз ушул суроону беришет. Башында аябай ыңгайсыз болчу, өзүмдү жаман сезип, эмне себептен мен ушул күнгө чейин жалгыз жүрөм деген суроо болгон башында. Кийинчирээк иммунитет пайда болуп калды окшойт. Азыр болсо буйруса, буйруган күнү деп эле жооп берип коем”.

Элдин дайыма айтып келген үйлөн деген басымын оор тийерин айткан каарманыбыз, соцтармактар аркылуу өз оюн, сезимдерин жеткиргенге аракет кылат:
“Биз бири бирибизди таба элекпиз. Эки адам ортосундагы макулдук менен гана үй-бүлө куруусу зарыл деген позицияны карманам. Бул бири бирин түшүнүп, колдоо көрсөтүү үчүн маанилүү келечекте. Ошондо гана туруктуу үй-бүлө жаралат”.

Раатбектин мындай көз карашы болгондугуна ата-энеси себепкер деп эсептейт. Алар өз убагында бири- бирин жактырып, сүйлөшүп үйлөнүшкөн. Бул көрүнүш каарманыбызды үй-бүлөлүк баалуулуктарына таасирин тийгизген:

“Турмуш куруп жатканда мен аны эмне үчүн, ким үчүн куруп жатам, жашоом кандай болот деген суроолорду бериш керек. Биздин коомдо туугандар, тааныштар жада болбосо сага тиешеси жок адамдар тарабынан кысым болуп турат. Ошол себетен туура эмес тандоо жасап, жон эле үйлөнүш керек болуп үйлөнгөндөр да бар. Алардын үй-бүлөсү сапаттуу, туруктуу болбой калат. Менин ата-энем болсо, мага эркиндик берет. Жашын келип калды, үйлөн деп айткан сөз уга элекмин. Менин өзүмдүн чечимимди күтүүдө”.

“Качан турмуш курасың?”, “Жашың өтүп баратат” деген сыяктуу коомдун кысымынан тажагандар элдин оозун басуу үчүн эле үйлөнүп алышы мүмкүн. Бул көп жаман көрүнүштөргө алып келиши мүмкүн деп эсептейт Ратбек:

“Ала качуудан бир гана аял эмес эркектерда жабыркайт, себеби ал өз каалоосу менен эмес коом тарабынан болгон кысым үчүн бул ишке барышы мүмкүн. Анан эки жаш бири бирин жактырбай кабыл албашы дагы мүмкүн. Негизи үй-бүлө куруунун эң негизги максаты бул балалуу болуу, тукумду улантуу. Балдарыңа татыктуу тарбия, мээрим, билим берүү деп эсептейм. Бирок ала качуу аркылуу үйлөнгөндөр арасында түшүнбөстүк, бири бирине колдоо жок болсо, балким экөөнүн бирөөсү өз каалоосу жок балалуу болуп калышы мүмкүн. Мындай учурда балага болгон сүйүү мамиле кайдан болсун”.

Психолог Жылдыз Ибраимова иш тажрыйбасында кардарлардын басымдуу бөлүгү үй-бүлөдөгү чыр- чатак маселери менен кайрылышат. Бул мажбурлап никеге туруудан улам болушу мүмкүн:

“Көп эле учурда мага үй-бүлөлүк көз караштар дал келбегендиги үчүн, күйөө, кайын эне же туугандары менен конфликт болгон учурларда кайрылышат. Күйөөм, кайненем менен жашагым келбейт. Мени кыйнап жашатат, мен өзүмдү бактылуу сезбейм деп көптөрү айтышат”.

Адистин айтымында мындай терс көрүнүштөр болбош үчүн үй-бүлө мажбурлоо аркылуу курулбашы зарыл. Бактылуу, гармонияда жашагысы келген жаштар өзүнүн кемчилик жактарын өңдоп, терс жактарын билип, ал көрүнүштөрдү өзү үчүн жана түгөйү менен оңдошу керек деп эсептейт:

“Ар бир адам үй-бүлө куруп жатканда ал жубум кандай болот, анын ролу жана башка деген түшүнүгү болот. Ар бир адамдын өзүнүн принциптери, көз караштары, баалуулуктары болот. Аны ал өзү чоңойуп өскөн үй-бүлөдөн алып, жаңы жашоого алып келет. Мисалы эркек аялына сен иштебе, үйдө отур, ата-энемди кара, бала бак десе, аял киши ал нерсеге даяр болушу мүмкүн. Алар баш кошуу алдында бул тууралуу макулдашып албагандыктан, чыр- чатактар болуп, көп эле түгөйлөр биринчи жылы эле ажырашып кетет”.

Мындай көрүнүшкө кабыл болуп калбаш үчүн, турмуш куруу алдында эки жаш бири бирин таанып, баалуулуктарын салыштырып андан кийин бири- бири менен чынчыл болуусу маанилүү дейт психолог:

“Жаңы таанышканда бири бирине жагынгысы келет, жакшы ой калтыргысы келет. Иии бул мен күткөн адам экен, терс жагы жок экен деп чыгып кетишет. Турмушка келгенда ал терс жактары чыгып баштаганда мен такыр башка адамга тийипмин деп айта баштайт. Ошондуктан адам чынчыл болушу керек, өзүнүн жакшы жаман жакраны айтып, экөөбүз бири- бирибиз үчүн жакшы үй-бүлө куруу үчүн аракет жасайлы деген чечим менен келиши керек”.

24 жаштагы Айзана Жолдубаева өзү тандап үй-бүлө курган. Азыркы учурда 3 баланын энеси энергетика тармагында эмгектенет.

“Жолдошум менен 2016- жылы маршруткада абитуриент болуп турган кезде таанышкам. Эки жыл сүйлөштүк. Үй-бүлө куруу алдында жолдошуңа мен үчүн бул нерселер маанилүү керек деп айтуу керек деп эсептейм. Биз башып кошуп жатканда 2 курста окучумун, окууну сөзсүз бүтүрүшүм керек, мен заманбап келин болгум келет деп айткам. Жолдошум макул болду”.

“Көптөр айтат кайын журттан өзүнчө турган жакшы деп, бирок мага чогуу турган жагат. Ата-энем мени абдан колдошот. Үчүнчү курста биринчи баламды төрөдүм, төртүнчү курсту бүтүп, диплом жактап жатканда экинчи баламды төрөдүм. Балдарымды каралашып, жогорку окуу жайды жакшы деген баа менен бүтүп алдым. Учурда жумуш иштейм, кайын журтум балдарымды каралашып, кечки тамак жасап коет. Биздин үй-бүлөдө качан келин келип жасайт деген көрүнүш жок”.

Турмуш куруу алдында Айзанада коркунуч сезимдери болбогондугун да белгилеп кетти, себеби жолдошу ар дайым колдоп, коргой турганын айтып макулдугун алган. Бир нече жылдан бери чогуу жашап, жубайлар конфликттерди да чечүү жолдорун таба алган:

“Үйлөнүү алдына бири- бирине талап коюп алган жакшы нерсе деп эсептейм. Мисалы мен чыр чатак адам эмесмин жана жолдошуман да ушул нерсени талап кылам. Эгерде бизде тушүнбөстүк болсо, кел отуруп сүйлөшөлү же болбосо мага ушул нерселер жакпай жатат, кел ушул маселелерди чечели деп айтам. Көптөр көйгөйлөрүн чече албай ажырашат, ошондуктан сүйлөшүүлөр маанилүү деп эсептейм”.

Бактылуу үй бүлө куруу ар бир адамдын өз колунда. Аны эч ким мажбурлап бакытка алып келе албайт. Кандай болуп турмуш курам деген чечимди да ар бир адам өзү кабыл алыш керек.

Айгуль Сакеева