Баланын чыгармачылык жөндөмүн кантип өнүктүрүү керек? Бул суроого «Cheber Art studio» борборунун жетекчиси Индира Темирканова жооп берип, кеп-кеңеши менен бөлүштү.
Чыгармачылык жөндөмдү эмне үчүн бала кезден тарта өнүктүрүү керек?
Жаш өспүрүмдөрдүн өнүгүүсүндө чыгармачылыктын ролу чоң. Анткени, физикалык, интеллектуалдык өнүгүү менен бирге эмоционалдык өнүгүү маанилүү. Ошол эмоционалдык өнүгүүгө актердук чеберчилик, ырдоо, сүрөт тартуу, бийлөө ж.б нерселер абдан жардам берет. Чыгармачылык потенциалы жакшы өнүккөн балдардын фантазиясы күчөп, креативдүү ой жүгүртө алышат, сөз байлыгы мол болот.
Ал эми эмне үчүн бала кезинен өнүктүү керек дегенде, адам бала кезинде бул нерселерде ойноп жатып, тез кабыл алат. Чоң адамдарды сүрөт тартыңыз же бийлеңиз дегенде аларда ар түрдүү тоскоолдуктар жаралат. Албетте, бул күнүмдүк тиричилик, оокатка байланыштуу. Ал эми бала — кыял, фантазия менен жашайт.
Чыгармачылык потенциал эл менен тил табышууга кантип жардам берет?
Бала мектеп куракка келгенде психологиялык көп тоскоолдукка кептелет. Анткени, жаңы чөйрөдө эл менен баарлашуу, мамиле куруу керектелет. Мына ошол жерде бала эмоционалдык кысылууда болбосо ал дос табууга, эл менен тил табышып, чөйрөгө тез адаптацияга жөндөмдүү болот. Ошондуктан, мүмкүн болушунча баланын чыгармачылык жөндөмдөрүн эрте өнүктүрүү керек. Керек болсо, үй бүлө ичинде айрым балдар кысылып, тартынып, өз оюн айта албай чоңоюшат. Өзүнө эмне жага тургандыгын ачык билдире албайт.
Баланын эмнеге жөндөмдүү экенин кантип билүүгө болот?
Баланын шыгы 2-3 жашында эле билине баштайт. Айрым балдардыкын бул курактан дагы да эрте билүүгө болот. Тили чыга элек же баса элек бала деле музыканы берилип тыңшап ага жараша үн чыгарып жатканы анын музыкага болгон жөндөмүн айгинелейт. Баланын жөндөмүн таба билүүдө ата-энеден көп нерсе көз каранды. 2-3жаштан тарта көрүнүктүү кылыктары билине баштайт. Мисалы, актердук шыгы бар бала ошол куракта эле бир нерсени туурап, күлдүрүп, айтып берип элдин көңүл чордонунда болот.
Баланын чыгармачылык жөндөмүн өнүктүрүүдө мотивациянын маанилүүлүгү канчалык?
Бул абдан чоң мааниге ээ. Анткени, жыйынтык дароо эле жарала калбайт. Бул чоң эмгектин негизинде жаралат. Балдар чыгармачылык потенциалын өнүктүрүүдө ата-эненин, жакындардын колдоосуна абдан муктаж болушат. Колдоп, эмгек кылууну, тоскоолдуктарды жеңип өтүүнү үйрөтүп, түшүндүрүп берүү, ишеним сөзүн айтып колдоо бала үчүн абдан маанилүү.
Бала кичинекей кадамдардын артында өзүн таанып, өз күчүнө болгон ишеними, баалоосу арта баштайт.
Таланттуу бирок, уялчаак улан-кыздар бар. Уялчаактыкты кантип жеңүү керек?
Уялчаактык адамдын өзүнүн психологиялык түзүлүшүнөн улам келип чыгат. Бирок, бул нерсени жеңүүгө болот. Кантип дегенде, бир иш-аракетти кайра-кайра кайталай берүү менен тоскоолдуктарды жеңүүгө, негативдүү ой-жүгүртүүнү позитивдүү кылып өзгөртүүгө болот.
Көпчүлүк улан-кыздар, ал гана эмес, чоң адамдар деле эл алдында сүйлөөдөн, ырдоодон, бийлөөдөн тартынат. Бул нерселерди жеңүү үчүн биринчи кезекте коркунучту жеңем деп өзүнө сөз бериши керек. Ошол сөз берүү менен ал улам сайын аракет кылып, прогресске келиши керек. Ошондо адамдын өзүн-өзү баалоосу дагы пайда болот.