КОВИД-19 илдетинен коргонуу чараларынын айтып жатып ар дайым беткап тагынуу керектиги эскертилет. Эми аны кантип туура пайдалануу керек, кандай беткап тагынуу натыйжалуу? Ушул жана башка беткап тагынуудагы айрым эске алуучу жагдай, эрежелерди сунуштайбыз.
1. Эмне үчүн беткап тагынуу керек?
Беткап кийүүнүн негизги максаты — бул жугуштуу ооруга каршы күрөшүү жана адамдардын өмүрүн сактап калуу. Беткап тагынуу башка санитардык эрежелердей эле, аралыкты сактоо, көп адамдар чогулган жердерден алыс болуу, кол гигиенасын сактоо, чүчкүргөндө, жөтөлгөндө оозду жаап туруу сыяктуу маанилүү эрежелердин бири. Беткаптар түрүнө жараша дени сак адамдарды коргоо үчүн же инфекциянын андан ары жугушун алдын- алуу каражаты катары колдонсо болот.
2. Беткаптардын кандай түрлөрү бар жана аларды калктын кайсы топтору колдонуусу керек?
Медициналык маска кийүү төмөндөгү адам топторуна сунушталат:
— ооруканалардагы саламаттыкты сактоо кызматкерлери
— Өзүн жаман сезген, оорунун белгилери мисалы, булчуң оорусу, алсыздык, жөтөл, тамак оорусу же чарчоо байкалган адам
— COVID-19 боюнча тестирлөөдөн өтүп натыйжасын күтүп жаткан же тесттин оң натыйжасы бар бардык адамдар;
— COVID-19 деп шектелген же коронавирустук инфекция менен ырасталган саламаттыкты сактоо мекемелеринен тышкары жактагы жардамчылар.
Мындан тышкары, медициналык маскаларды тагынуу төмөнкү тобокелдик тобуна сунушталат, анткени, бул адамдарда COVID-19 оорунун жана өлүмдүн жогорку коркунучу бар:
— 60 жаштан жогору адамдар;
— өнөкөт респиратордук, жүрөк-кан тамыр оорулары, рак, ашыкча салмак, иммунитети төмөндөгөн жана кант диабети менен коштолгон оорусу бар ар кандай курактагы адамдар.
Ал эми кездемеден жасалган беткаптарды 60 жашка чейинки өнөкөт оорусу жок адамдар колдонсо болот.
3. Калк качан беткап режимин сакташ керек?
Вирустун жүгүртүлүшү катталган аймактарда, эгерде башкалардан кеминде бир метр алыстыкта туруу мүмкүн болбосо, ошондой эле желдетилбеген бөлмөлөрдө тагынуу керек. Желдетүүнүн сапатын аныктоо ар дайым эле мүмкүн боло бербейт, бул аба алмашуу, рециркуляция жана көчөдөн аба агымынын жыштыгына жараша болот. Күмөн санаганда, коопсуздук максатында маска тагынуу керек. Масканы кийерден жана алып салгандан кийин, ошондой эле бетиңиздеги масканы кармоого туура келсе кол гигиенасын сактаңыз. Башкача айтканда колду тазалап туруп гана беткапка тийүү зарыл.
4. Спорт менен машыгып жатканда беткапты колдонуу керекпи?
Сиз COVID-19 инфекциясынын интенсивдүү циркуляциясы бар аймактарда болсоңуз дагы, машыгуу учурунда масканы колдонбоңуз, анткени бул желдетүүнү начарлатышы мүмкүн. Кандай гана иш-аракеттердин күчтүүлүгүнө карабастан, башкалардан кеминде бир метр алыстыкта болушуңуз керек, ал эми жабык бөлмөлөрдө машыгуу учурунда абаны желдетүү жетиштүү.
5. Өлчөмү жана материалы боюнча ылайыктуу беткапты кантип тандап, же өзүңүз жасай аласыз?
Кездеме маскасын тандоодо чыпкалоо, дем алуу жана шайкештик сапатын камсыздашыңыз керек. Маска бетке ыңгайлуу болуп, ийкемдүү бекиткичтерди же жиптерди ашыкча жөндөбөйт. Маскалардын формалары ар башка, анын ичинде жалпак бүктөлүүчү маскалар бар, мурдуңузга, жаагыңызга жана ээгиңизге тегиз дал келгенди тандашыңыз керек. Масканын четтери бетке батпай, кыймылдаса, мисалы, сүйлөшүп жатканда масканын астынан же тышкы аба анын четтеринен өтүп, чыпка катмарынан өтпөй калат.
Масканы клапан менен колдонуу сунушталбайт, анткени дем чыгарганда аба чыпкаланбастан клапан аркылуу өтөт.
6. Кездемемеден тигилген беткапты кантип чечүү жана сактоо керек?
Чүпүрөк маскалары үч катмар кездемеден турушу керек:
-масканын ички катмары пахта сыяктуу сиңирүүчү материалдан жасалышы керек;
-ортоңку катмар полипропилен сыяктуу кездеме эмес материалдан жасалышы керек;
-сырткы (сырткы) катмар сиңбөөчү материалдан, мисалы, полиэстерден жасалган болушу керек.
Дүкөндөн маска сатып алууда, анын техникалык мүнөздөмөлөрү улуттук стандарттарга шайкеш келишин текшерип алыңыз.
Кездеме маскаларын кийүү жана ага кам көрүү эрежелери кандай?
Чүпүрөк масканы кантип кийип жана чечсе болот:
Беткапты колдонордон мурун, спирт менен тазалап же самын менен жууңуз;
Колдонулган беткапты пайдаланууга болбойт;
Беткап оозуңузду жана ээгиңизди жаап, бетиңиздин четине тыкыс тургандай кылып кийиңиз;
Беткапка колуӊуз менен тийбеңиз кокустан тийип алсаңыз колуңузду жууңуз;
Эгер беткап кир же ным болсо, аны алмаштыруу керек.
Беткапты чечүүдөн мурун антисептик колдонуӊуз же колуӊузду самындап жууңуз;
Эгерде маска кургак жана булганбаса, анда аны кайрадан колдонууну көздөп жатсаңыз, аны таза, жабык желим баштыкка салыңыз. Кездемеден жасалган беткапты күнүнө жок дегенде бир жолу жууш керек;
Беткапты чечкенден кийин, сөзсүз түрдө колуңузду антисептик менен тазалап же жууш керек.
Кездеме маскаларына кам көрүү эрежелери:
Самын же жуугуч каражаттарды колдонуп кездемеден жасалган маскаларды күнүнө бир жолудан кем эмес ысык сууга жууш керек (кеминде 60 градус);
Эгер ысык сууга жууп салуу мүмкүн болбосо, масканы бөлмө температурасында сууга самын же кир жуугуч каражат менен жууп, андан кийин 1 мүнөт кайнатуу керек
Кеңеш:
Беткапты тагынуу жана чечүү маалында кол гигиенасын сактоо;
Беткап маска сөзсүз түрдө жекече болушу керек жана аны бир нече адам колдоно албайт;
Беткапты ээгиңизге жылдырбаңыз жана башка адамдар менен сүйлөшүүдө аны чечпеңиз;
Эгер беткап керек болбосо, аны ээгиңизге түшүрбөңүз жана колуңузга же моюнуңузга байлабаңыз. Аны таза полиэтилен баштыкка салып сактаңыз.
7. Медициналык маска N95 сыяктуу респиратордук беткаптан эмнеси менен айырмаланат?
Медициналык (же хирургиялык) маскалар төмөнкү өлчөмдөр менен мүнөздөлөт:
Синтетикалык токулбаган материалдардан жасалган үч катмар;
Беткаптын ортоңку катмары чыпкаланып жатат;
Бул беткаптын түрлөрү ар кандай калыңдыкта болот;
Нымдуулуктан жана фильтрлөөдөн ар кандай деңгээлде коргойт.
Респираторлор стандарттарга ылайык ар кандай деңгээлде коргоону камсыз кылышат.
Респираторлор атайын процедуралар жана кырдаалдар үчүн иштелип чыккан, анткени алар бетке өзгөчө ылайыкташтырылган. Ал COVID 19 бейтаптарын дарылоодо жана аэрозоль жаратуучу процедураларды жүргүзүүдө саламаттыкты сактоо кызматкерлерин коргоого арналган.